ترازنامه چیست؟
ترازنامه و یا بیلان یکی از مهم‌ترین گزارشهاست، که وضعیت دارایی‌ها و بدهی‌ها و سرمایه یک واحد تجاری را در یک زمان مشخص نشان می‌دهد. اطلاعات مالی پس از شناسایی، ثبت و طبقه‌بندی در قالب گزارش مالی در اختیار تصمیم گیرندگان مالی قرار می‌گیرد.
ترازنامه دو شکل است. یا به شکل حساب است یعنی دارایی‌ها سمت راست و بدهی‌ها و سرمایه سمت چپ ترازنامه ثبت می‌شوند. یا بصورت گزارش است که به ترتیب زیر هم گزارش می‌شوند. در روش اولیه که صورت گزارش به شکل حساب است بر معادله اصلی حسابداری تاکید می‌شود.
در ترازنامه چه مواردی درج می‌شود؟
در بالای ترازنامه نام کامل واحد تجاری ثبت می‌شود. در سطر دوم نام گزارش مالی یعنی ترازنامه و در سطر سوم تاریخ ترازنامه درج می‌گردد. واحد اندازه‌گیری که وجه رایج یعنی ریال است نیز درج می‌گردد. اخیرا با توجه به زیاد شدن صفرهای اعداد ریالی، معمولا ارقام به میلیون ریال درج می‌گردد. جهت آسانتر شدن مطالعه و نتیجه‌گیری شش عدد سمت راست ارقام حذف می‌شود. یک نمونه از آخرین فرم ترازنامه‌ای را که کمیته فنی سازمان حسابرسی، به شرکت‌های سهامی عام بعنوان نمونه ارائه داده است در زیر مشاهده می‌فرمایید.
گزراش سود و زیان
یکی دیگر از گزارش‌هایی که اطلاعات مالی را در اختیار استفاده‌کنندگان از این اطلاعات قرار می‌دهد، گزراش سود و زیان است. گزارش سود و زیان نتیجه عملکرد مالی یک موسسه یا واحد تجاری را در طی یک دوره مالی مشخص نشان می‌دهد. نتیجه این گزارش وجود سود یا زیان در عملکرد مالی موسسه در طی دوره مالی خاص است. صورت سود و زیان جهت مشخص نمودن سود یا زیان یک واحد تجاری تهیه می‌شود. گزارش سود و زیان شامل خلاصه‌ای از درآمد‌ها و هزینه‌های یک موسسه است. در صورت فزونی درآمد به هزینه، سود و در صورت فزونی هزینه بر درآمد، زیان حاصل می‌شود. منظور از عملکرد مالی، فعالیت‌هایی است که به نوعی باعث تغییر در دارایی، بدهی‌ها و سرمایه گردد. آخرین فرم صورت سود و زیان مصوبه کمیته فنی سازمان حسابرسی را در زیر ملاحظه می‌فرمایید:
همانگونه که در فرم بالا ملاحظه می‌کنید، صورت سود و زیان نیز همانند ترازنامه شامل نام کامل موسسه و نام صورتحساب با عنوان صورت سود و زیان و عنوان برای دوره مالی مشخص می‌باشد.
یک مثال جالب از سود و زیان
یکی از اساتید عزیز حسابداری در کلاس خود همیشه اینگونه عنوان می‌کرد، که اگر به ترازنامه و سود و زیان بعنوان ابزاری برای ارائه وضعیت مالی یک موسسه بنگرید و آن را شبیه سازی کنید، ترازنامه همانند دوربین عکاسی عمل می‌کند. و وضعیت مالی را در یک لحظه مشخص و فقط در همان تاریخ نشان می‌دهد. و صورت سود و زیان همانند دوربین فیلمبرداری است که با فیلمبرداری از وقایع، اتفاقهای رخ داده در یک دوره مالی را به صورت فیلم نمایش می دهد.
با دقت در سطر سوم هر دو صورتحساب مثال فوق بارز تر خواهد بود. در تراز نامه سطر سوم عنوان می دارد “در تاریخ :” در صورتی که سطر سوم صورت سود و زیان اشاره دارد به “برای سال مالی منتهی به”. که با توجه به موارد فوق مثال دوربین عکاسی و دوربین فیلمبرداری واضح تر خواهد بود.
نویسنده: محمدحسین صفایی
