معادله‌ی حسابداری
حسابداری دو طرفه یا دوبل به این معنی است که یک ثبت در حسابداری در دو قسمت یا دو طرف تراز اثر گذار است و در واقع ثبت هر رویداد مالی قابل ثبت، طی دو تراکنش انجام می گیرد که نتیجه آن تراز شدن معادله اصلی حسابداری است:
دارایی = بدهی + سرمایه
یک مثال ساده: درصورتی که شما در نظر داشته باشید یک اتومبیل بخرید و ده میلیون تومان آن را خودتان در اختیار دارید و پنج میلیون تومان آن را از فردی قرض می کنید و اتومبیلی به بهای پانزده میلیون تومان خریداری می‌نمایید. آن اتومبیل به بهای 15 میلیون تومان دارایی شماست و شما 5 میلیون تومان بدهی دارید و ده میلیون تومان هم سرمایه شما خواهد بود و در واقع معادله حسابداری برای شما به صورت زیر خواهد شد:
دارایی 150.000.000 ریال = بدهی 50.000.000 ریال + سرمایه 100.000.000 ریال
همانگونه که در قسمت حساب توضیح دادیم جهت هر حساب دو سطر وجود دارد که سطر اول سمت راست بدهکار و سطر دوم سمت چپ بستانکار نامیده می‌شود که نهایتا دو طرف حسابها باید با همدیگر برابر یا به تعبیری تراز شوند تا نشان دهنده عمل صحیح ثبت حسابداری باشد.
برای مورد فوق نیز یک مثال ساده می زنیم: شما جهت خرید لباس به مغازه‌ای مراجعه می‌نمایید و وجه نقدی را پرداخت نموده و لباسی را خریداری می‌نمایید . اکنون شما یک لباس دارید و در عوض مقادیری از وجه نقد خود را دیگر در اختیار ندارید در عوض فروشنده مقادیری وجه نقد دارد اما یکی از لباسهایش را دیگر در اختیار ندارد یعنی مانده وجه نقد شما به اندازه خرید لباس کاهش پیدا کرده و مانده وجه نقد فروشنده افزایش یافته ومانده موجودی فروشنده کاهش یافته و مانده موجودی کالای شما افزایش یافته است. کمی جلوتر به تفصیل راجع به آن سخن خواهیم گفت.
حسابهای دائمی و حسابهای موقت در حسابداری
در آموزش حسابداری، قبلا راجع به حسابهای اصلی یعنی دارایی بدهی و سرمایه بطور خلاصه صحبت کردیم اما یک سری حسابهای موقت نیز وجود دارند که در پایان سال و دوره مالی بوسیله یک سری حساب‌هایی واسطه بسته می‌شوند و به حسابهای دائمی منتقل می‌شوند و در ابتدای سال مالی مجددا افتتاح می‌شوند که به آنها حسابهای موقت و سود و زیانی هم اطلاق می شود. حسابهای سود و زیانی به این معناست که نتیجه تفاضل این حسابها که نشان‌دهنده سود یا زیان است به حسابهای وابسته به سرمایه منتقل می‌شود همانند حسابهای هزینه و خرید و درآمد و فروش.
حسابهای دائمی حساب‌هایی هستند که از اولین لحظه فعالیت مالی یک شرکت ایجاد می‌شود و مانده آن از سالی به سال دیگر منتقل می‌گردد که موسوم به حسابهای ترازنامه‌ای یا حسابهای دائمی هستند مانند دارایی و بدهی و سرمایه.
ماهیت حسابها در حسابداری
در حسابداری هر حساب دو سطر دارد که سطر اول سمت راست بدهکار و سطر دوم سمت چپ بستانکار نامیده می‌شود. حساب‌هایی که با بدهکار شدن آنها مانده حساب افزایش می‌یابد ماهیت آنها بدهکار است و حساب‌هایی که با بستانکار شدن آنها مانده افزایش می یابد ماهیت آنها بستانکار است.
در حسابهای دائمی دارایی ماهیت بدهکار دارد و بدهی و سرمایه ماهیت بستانکار دارند و در حسابهای موقتی یا سود زیانی خرید و هزینه ماهیت بدهکار و درآمد و فروش ماهیت بستانکار دارند.
حسابهای دائمی یا ترازنامه‌ای
دارایی | بدهی | سرمایه |
|---|---|---|
افزایش
–
کاهش | افزایش
–
کاهش | افزایش
–
کاهش |
بدهکار
–
بستانکار | بستانکار
–
بدهکار | بستانکار
–
بدهکار |
حسابهای موقت یا سود و زیانی
درآمد | فروش | سرمایه | خرید |
|---|---|---|---|
افزایش
–
کاهش | افزایش
–
کاهش | افزایش
–
کاهش | افزایش
–
کاهش |
بستانکار
–
بدهکار | بستانکار
–
بدهکار | بدهکار
–
بستانکار | بدهکار
–
بستانکار |
نویسنده: محمدحسین صفایی
