این سوالی است که حتی بسیاری از فعالان اقتصادی هم جواب درستی برای آن ندارند. در چند سال گذشته به واسطه اجبار قانونی قانون‌گذار در خصوص استفاده از فاکتور رسمی توسط بنگاه‌های اقتصادی و تغییرات بسیار زیاد قانون طی چند سال اخیر، بازار آشفته‌ای از ارائه دهندگان راه حل‌های مجازی و فیزیکی ایجاد شده است. در این مقاله قصد داریم برای این پرسش یک جواب کامل را به حضورتان ارائه نماییم و البته مخاطب این مقاله بیشتر کسب و کارهای کوچک و اصناف هستند، هر چند که به صورت مختصر به مسائل افراد حقوقی نیز خواهیم پرداخت.
به طور مختصر هر سندی که به عنوان فاکتور بابت یک معامله از سوی فروشنده به خریدار با مهر یا امضا تحویل شده و اسناد آن توسط یکی از طرفین به سازمان امور مالیاتی ارائه شده باشد، رسمی بوده و برای طرفین ایجاد حق می‌نماید. خواه در یک برگه کاغذ به صورت دستی یا به صورت کامپیوتری ایجاد شده باشد. بنابراین رسمی بودن فاکتور را پذیرش آن فاکتور توسط سازمان امور مالیاتی مشخص می‌کند. حال اینکه این پذیرش چگونه است و یک بنگاه اقتصادی چه اسنادی را و چگونه ارائه نماید تا مورد تایید سازمان امور مالیاتی قرار بگیرد، مطلبی ست که ما سعی داریم با استفاده از آیین نامه اجرایی موضوع ماده 95 قانون مالیاتهای مستقیم مصوب 1394/04/31 و اصلاحیه های بعدی آن که آخرین آیین نامه اجرایی در اینخصوص می‌باشد، در چند قسمت بپردازیم.
در این قسمت به این نکته خواهیم پرداخت که مشمولین قانون چه کسانی هستند و وظایف و تکالیف آنها در قبال این قانون چیست؟
در قانون مذکور بموجب ماده (2) مشاغل براساس شاخص‌ها و معیارهایی از قبیل نوع یا حجم فعالیت به گروه‌های اول، دوم و سوم تقسیم بندی می شوند. (در قوانین قبلی این گروه‌بندی به صورت بندهای الف، ب و جیم بود که با ارائه این قانون دیگر این تقسیم‌بندی وجود ندارد. بنابراین هر شخصی که از این عناوین استفاده نماید، از قانون جدید چیزی نمی‌داند.)
بر اساس حجم فعالیت، گروه‌های مودیان مشمول به کمک شاخص‌های مجموع مبلغ فروش کالا و خدمات سال قبل یا ده برابر درآمد مشمول مالیات قطعی شده (قبل از کسر معافیت) طبق آخرین برگ مالیات قطعی (مجموع اصلی و متمم) عملکرد سال 1391 به بعد که تا تاریخ پایان دی ماه سال قبل از شروع سال مالیاتی ابلاغ شده باشد، به ترتیب زیر تعریف شده‌اند:
گروه اول: بیشتر از 30.000.000.000 ریال (سی میلیارد ریال) باشد که فارغ از حجم فعالیت اعلام شده، اشخاص زیر نیز جزء مودیان گروه اول محسوب می شوند:
ب: جدول خلاصه درآمد و هزینه سالیانه مودیان گروه دوم به تفکیک ماه
- دارندگان کارت بازرگانی (واردکنندگان و صادرکنندگان)
- صاحبان کارخانه‌ها و واحدهای تولیدی و بهره‌برداران معادن دارای جواز تأسیس و پروانه بهره‌برداری از وزارتخانه ذی‌ربط
- صاحبان هتل‌های سه ستاره و بالاتر
- صاحبان بیمارستان‌ها، زایشگاه‌ها، کلینیک‌های تخصصی
- صاحبان مشاغل صرافی
- فروشگاه‌های زنجیره‌ای دارای مجوز فعالیت از وزارتخانه ذی ربط
- در مواردی که فعال اقتصادی صرفا ارائه خدمات می‌نماید و فروش کالا ندارد، پنجاه درصد مبالغ تعیین شده فوق ملاک عمل می‌باشد.
- در مشارکت مدنی، جمع مبلغ فروش کالا و خدمات یا درآمد مشمول مالیات قطعی شده کلیه شرکاء ملاک عمل می‌باشد.
- مجموع مبلغ فروش کالا و خدمات سال قبل بر اساس فعالیت مودی در سال قبل مالی می‌باشد.
- مودیان مالیاتی که در هر گروه قرار می‌گیرند تا سه سال بعد، از نظر انجام تکالیف قانونی در طبقات پایین‌تر قرار نخواهند گرفت.
- در دو سال اول شروع فعالیت صاحبان مشاغل، انتخاب گروه و انجام تکالیف قانونی مربوطه به انتخاب مودی خواهد بود. (به استثناء مودیانی که بر اساس نوع فعالیت در گروه اول قرار می‌گیرند.)
- صاحبان مشاغلی که در گروه های دوم یا سوم قرار می‌گیرند، می‌توانند، در هر سال مالیاتی نسبت به انجام تکالیف گروه بالاتراقدام نمایند. در این صورت مکلف به رعایت مقررات مربوط خواهند بود.
تکالیف قانونی گروه سوم:
صاحبان مشاغلی که در گروه سوم قرار می‌گیرند، مکلفند برای هر سال مالیاتی اسناد و مدارک مربوط به معاملات خود از قبیل اسناد درآمدی فروش کالا یا ارائه خدمات (منظور همان فاکتورهای فروش است) و سایر درآمدها و اسناد خرید کالا و خدمات (منظور همان فاکتورهای خرید است) و سایر اسناد هزینه‌های انجام شده را نگهداری و خلاصه درآمد و هزینه سالانه خود را به شرح فرم زیر تنظیم نمایند. برای این گروه فقط یک فرم در نظر گرفته شده است که به صورت تجمیعی ماهانه می‌باشد.
از اولین قسمت این مطلب می‌خواهیم نتیجه‌ای بگیریم. گروه دوم و سوم برای انجام امور جاری مالی خود نیازی به نرم افزارهای حسابداری ندارند. این دو گروه با هدف ایجاد اسناد مالی برای استفاده خود و سازمان امور مالیاتی نیازی به دانش حسابداری هم ندارند. در مطلب “آیا همه کسب و کارها برای انجام امور مالی خود نیازمند استفاده از حسابداری و نرم افزارهای آن هستند؟” به تفصیل در اینخصوص صحبت کرده‌ایم.
امیدوار هستیم با دیدن این مقدمه از ادامه خواندن مطالب منصرف نشوید. البته به شما حق می‌دهیم که خیلی از این قوانین سر در نیاورید، چون خود ما هم چند سال طول کشید تا متوجه موضوع شویم، اما نگران نباشید! به شما کمک خواهیم کرد تا به کمک ساده ترین روشها از پس انجام تکالیف قانونی خود به تنهایی برآمده و با قوانین مالیاتی دوست و همراه شوید. البته امیدواریم تا پایان این مطلب قوانین تغییر نکند!.
به زودی با قسمت دوم این مطلب که در آن به فاکتور و نحوه صدور آن خواهیم پرداخت، در خدمت شما خوبان خواهیم بود.
موفق وپیروز باشید.